Avukatların Stajyer Avukatlara Karşı Yükümlülükleri Nelerdir?

1- Merhabalar okuyucularımızın sizi daha iyi tanıması için öncelikle kendinizden bahseder misiniz?

Av. Mutlu Yıldırım Köse: Ben Mutlu Yıldırım Köse. Vefa Lisesi mezunuyum. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden de 2006 yılında mezun oldum. Hukuk fakültesini bitirdikten sonra Gün Avukatlık Bürosu’nda staja başladım. Avukatlığın ilk yılında da İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde yüksek lisansımı yaptım. 17 yıldır Gün Avukatlık Bürosu’nda çalışıyorum. Fikri mülkiyet çalışma grubunun sorumlu ortak avukatlarından biriyim. Evliyim ve iki çocuk annesiyim.

Stajyer Av. Bilge Ayperi Kemer: Ben, Bilge Ayperi Kemer. Galatasaray Lisesi mezunuyum. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden de 2022 yılında mezun oldum. Şu anda Gün Avukatlık Bürosu’nda çalışmaya devam ediyorum. Geçtiğimiz Eylül ayında stajıma başladım ve neredeyse bir yılımı dolduruyorum. Ben de Mutlu hanımın sorumlu avukatlarından olduğu fikri mülkiyet çalışma grubunda çalışıyorum.

2- Sizinle bugün avukatlık staj süreci hakkında konuşmak istiyoruz. Bu konu hakkında ilk olarak hukuk fakültesinden mezun olan genç avukatların staja başlaması için yapması gerekenleri bizimle paylaşır mısınız? Bir yıllık staj süresini sürecinde genç avukatları bekleyen aşamalar nelerdir?

Stajyer Av. Bilge Ayperi Kemer: Yakın bir zamanda staj sürecini geçirdiğim için bu konuda daha güncel bilgilerle yardımcı olabilirim. Öncelikle hukuk fakültesinden mezun olduktan sonra yönetmelikte belirtilen belgeleri derleyip İstanbul Barosu’na başvurmak gerekiyor. Bu başvuru ile hukuk fakültesi mezunları, bir yıllık yasal staj sürecini başlatıyor. Bir yılın sonunda da ruhsatlarını alıp kendi başlarına avukatlık mesleğini icra edebiliyorlar.

Bir yıllık staj süreci ise ilk 6 ay ve ikinci 6 ay olarak ikiye ayrılıyor. İlk 6 ay; bizim adliye stajı dediğimiz kısım. Bu süreçte 15 gün, bir ay, bir buçuk ay gibi farklı sürelerde Cumhuriyet Savcılığı, Sulh Ceza Mahkemesi, Ağır Ceza Mahkemesi, İcra Mahkemeleri, Ticaret Mahkemesi gibi çeşitli mahkeme ve adliye dairelerinde staj yapılıyor. Stajın bu kısmında adliyede dosya inceleyebiliyoruz ve zaman zaman hakimler, duruşma izlememizi isteyebiliyorlar. Tabii ki buradaki süreç, staj yapılan mahkeme ya da adliye dairesine göre değişiklik gösterebilir. Bu şekilde stajın ilk altı aylık kısmını tamamlıyoruz.

Stajın ikinci 6 aylık kısmında da avukat yanında staj başlıyor. Bu aşamada, meslekte en az 5 yıl kıdemli, bağımsız bürosu olan veya bünyesinde hukuk müşavirliği mevcut kamu ve özel kurum, kuruluşlarda görevli bir avukatın yanında staj yapmanız gerekiyor. Bu 6 aylık süreci de tamamladıktan sonra ruhsat için başvuruda bulunabiliyorsunuz.

Bir yıllık staj süreci, en temel hatlarıyla bu şekilde geçiyor. Ancak staj sürecinin kesintisiz olması önemli. Dolayısıyla bu süreçteki tüm adımların günü gününe olması ve bir staj dönemi bittiğinde diğerinin başlaması gerekli. Mahkeme ve adalet dairelerinde de stajyerlere ayrılmış bir staj defteri ile devam çizelgesi bulunuyor. Bu şekilde stajyerin sürekliliği takip ediliyor. Staj değişim zamanlarını kaçırmamak bu sebeple önem arz ediyor. Örneğin; Cumhuriyet Savcılığ’ındaki 15 günlük süreniz bittiğinde son gün staj değişimine gitmek ve diğer stajın ikinci aşamasını başlatmak gerekiyor.

Staj süreci ile ilgili tüm bu bilgilerin ayrıntılarına, İstanbul Barosu’nun yayımladığı “Staj Yol Haritası” üzerinden ulaşılabilir.

3- Hem aşamalardan bahsetmiş hem de stajda yapılacak adımları özetlemiş olduk. Şimdi diğer sorumuza geçebiliriz. Biliyorsunuz ki stajyerlik herhangi bir meslek için görülen eğitim sonrasında öğrenilen bilgi ve teoriyi profesyonel bir ortamda pratiğe çevirebilecek deneysel bir öğrenme yolu. Bu tanıma göre avukatlık stajına da avukat olmanın ilk adımı diyebiliriz. Stajyer avukatlar için böylesi önemli bir süreçte kıdemli avukatların stajyer avukatlara mesleki açıdan katması gerekenler nelerdir?

Av. Mutlu Yıldırım Köse: Genel olarak staj, aslında iyi bir avukat olmanın en temel noktası. Bir stajyer avukat arkadaşımız, stajı ne kadar verimli geçirirse ileride meslek hayatında da o kadar başarılı oluyor. Çünkü biz, hukuk fakültelerinde teorik bilgiyi öğreniyoruz. Eğitim açısından oldukça başarılı olan birçok hukuk fakültesi de var. Bu nedenle hukuk fakültelerinde teori ve hukuk nosyonu alma konusunda pek sıkıntımız yok diyebiliriz. Ama okullarda pratiğe yönelik çok ders veya pratiğe yönelik çalışmalar çok fazla değil. Doğal olarak staj, bu pratiği öğrenme açısından çok önem arz ediyor. Çünkü iyi bir hukukçu, aslında çok iyi bilen değil, o bilgisini uygulayabilen kişidir. Bir avukat, hukuki bilgisini olaya iyi bir şekilde uygulayabiliyorsa bu durum, onun iyi bir avukat olduğunu gösterir. Bundan kaynaklı olarak bir kıdemli avukatın stajyer avukata katması gereken en önemli nokta; hukuki bilgiyi, uygulamayı öğretmek.

Uygulama için tabii ki ilk önce hukuki problemin ne olduğunu belirlemek çok önemli. Çünkü bize, gerçek ya da tüzel kişi bir müvekkilden iş geliyor. Müvekkilin anlattıklarından “Bu böyle bir hukuki problem.” diye anlamak ve probleme yönelik çözüm bulmak gerekli.

Buna ek olarak kıdemli avukatların stajyer avukatlara katması gereken bir diğer şey; aynı olaya farklı açılardan bakabilmek. Çünkü bazen müvekkil geliyor ve “Benim X problemim var.” diyor. Ama bir avukat olarak “Senin X problemin var. Ama aslında şurada Y var, Z var. Şu şekilde yaparsak böyle olur.” diyebilmek gerekli. Çünkü problemi ve çözümü bütün açılardan değerlendirmek, kapsamlı çözümler üretmek avukatlıkta oldukça önemli. Bu da okulda değil, pratikte ve meslekte zaman geçirdikçe öğrenilen bir şey. Doğal olarak bu husus stajyer avukatlara, yalnızca kıdemli avukatların katabileceği bir değer.

Bir diğer önemli konu da; meseleye uygulanacak içtihadı ve kanunu nerede bulabileceğini öğretmek. Aslında bu konuyu, hukuk fakültelerinde teorik olarak öğreniyoruz. Genelde de avukatlara ve hukuk fakültesinde okuyan öğrencilere “Bütün kanunları ezbere biliyor musunuz?” diye sorulur. Hayır, tabii ki bilmiyoruz. Ama neyi nerede bulacağımızı bilmek çok önemli. Bir kıdemli avukatın da stajyer avukata hangi kanunu, içtihadı nerede bulabileceğini öğretmesi gerekli.

Ayrıca bizim hukukumuzda yazılı usul geçerli. Yani, dilekçelerle taleplerimizi ortaya koyuyoruz ve yargılama, dilekçeler üzerinden ilerliyor. Doğal olarak bir avukatın iyi bir şekilde dilekçe yazması gerekiyor. Açık, kısa ve öz bir şekilde dilekçe hazırlamak, iddiaları ve savunmaları ortaya koymak önemli. Çünkü biliyoruz ki ülkemizde hakimlerin iş yükü çok fazla olduğu için onlara olayı, en kısa ve öz şekilde anlatabilmek gerekli. O yüzden avukatlığın en kilit noktalarından biri de; dilekçe yazımı. Bu nedenle staj döneminde kıdemli avukatların stajyer avukatlara öğretmesi gereken en önemli konulardan biri de; dilekçe yazımı diye düşünüyorum

Tabii ki dilekçeleri hazırladıktan sonra bunun bir de sunumu, müvekkillerimizi çeşitli kurum ve kuruluşlar nezdinde temsil etme kısmı var. Mahkemelere gidiyoruz, çeşitli kurum ve kuruluşlarda çalışıyoruz. Mesela, Türk Patent Kurumu, bizim çok çalıştığımız bir kurum. Kurum ve kuruluşlardaki kişiler, hakimler ile olan diyaloğumuz çok önemli. Bunun için stajyer avukatları, her zaman duruşmalara götürüyoruz. Adliyelerde veya diğer kurumlarda yaptığımız bütün işlerde bizimle birlikte gelmelerini ve gözlemlemelerini istiyoruz. Bir hakime nasıl cevap verileceğini öğretmeye çalışıyoruz. Çünkü hakim karşısında hazır cevap olmayı öğrenmek de çok önemli. Bazen bir duruşmada hakim bir şey soruyor ve o anda cevabı belki bilmiyorsunuz. Ama bilmiyorsanız da ne demeniz, nasıl cevap vermeniz gerektiğini bilmeniz gerekiyor. Bu da yine staj sürecinde hep kıdemli avukatlardan öğreniliyor.

Mesleki açıdan bir diğer önemli nokta; müvekkil yönetimi. Çünkü bize gelen insanlar, hukuki problemi olan insanlar. Hukuki problemi olan insanları yönetmek, onları bir nevi sakinleştirmek, çözüm yolu sunmak, çözüm yolu yoksa bile bunun çözümü olmadığını anlatabilmek gerekli. Türkiye’de hukuk alanında beklenmedik gelişmeler olabiliyor. Tüm bunları, müvekkillere anlatarak durumu yönetebilmek, belki de avukatlığın en önemli noktalarından biri. Ancak bu, hukuk fakültelerinde öğretilen bir şey değil. Ama bizim yaptığımız en önemli şeylerden biri; hukuki yardımı sunarken bir yandan da müvekkili yönetmek. Bu da staj sürecinde öğreniliyor.

Son olarak karşı tarafla olan ilişkiler, yani diğer avukat meslektaşlarımızla olan ilişkiler de yine stajda öğrenilen bir konu. Çünkü avukatlıkta karşı tarafıdüşman gibi görmek yanılgısına düşülebiliyor. Aslında iki tane karşı taraf var ve aralarında hukuki problem olduğu için onların arasında bir ihtilaf var. Ama avukat olarak bizim o ihtilafın dışında tarafsız bir göz olarak durmamız ve hem karşı tarafın avukatı hem karşı taraf asiller ile ilişkileri çok iyi yönetmemiz gerekiyor. Bu ilişki yönetimi de okulda öğrenilemeyen, stajda öğrenilmesi gereken bir konu.

Tüm bunların hepsini, staj sürecinde bir kıdemli avukatın stajyer avukata vermesi gereken bilgiler ve mesleki katkılar diye düşünüyorum.

4- Bu cevapların her birisine biz de bazı blog yazılarımızda değinmiştik. Mesela, Emekli Hakim Işıl Sarıkaya’nın avukatlık için mesleki gelişim önerileri olmuştu. Sizin değindiğiniz başlıklarla örtüşüyor. Şimdi, diğer sorumuzla devam edelim. Tabii ki bu sürecin verimli geçmesi için sadece kıdemli avukatların değil, stajyer avukatların da emek vermesi şart. Bu kapsamda bir stajyer avukatın stajını verimli geçirmesi için yapması gerekenler ve çalıştığı hukuk bürosuna karşı yükümlülükleri hakkında bilgi verir misiniz? Bilgi verebilir misiniz?

Av. Mutlu Yıldırım Köse: Kıdemli avukatların stajyer avukatlara katması gerektiği şeylerden bahsettik. Ancak kıdemli avukatın tüm bunları, stajyer avukata katabilmesi için stajyer avukatın da bunu alabilecek istekte ve eğitime açık olması gerekiyor. Biz Gün Avukatlık Bürosu’nda stajyerlere ilk başladıklarında bir haftalık oryantasyon programı yapıyoruz ve oryantasyon programında staj döneminin nasıl geçeceğini, onlardan neler beklediğimizi anlatıyoruz. Orada da hep söylediğimiz şey: “Öğrenmeye açık olun, proaktif olun.” Çünkü stajyerler, ne kadar çok isterse biz o kadar katkı vermeye hazırız. Örneğin; ben stajyer avukata dilekçe yazmayı öğretmek isterim. Ama onun da dilekçe yazmayı öğrenmesi için dikkatli, özenli ve en önemlisi istekli bir şekilde hareket etmesi gerekiyor. O yüzden aslında stajyer avukatların en çok yapması gereken ve dikkat etmesi gereken şey; öğrenmeye açık ve istekli olmaları.

Ayrıca stajyer avukatların staj sürecini “Avukatlık ruhsatını almak için bu stajı yapmam gerekiyor.” şeklinde sanki prosedürel bir şeymiş gibi görmemesi lazım. Çünkü bu bir sene, iyi bir avukat olmak için değerlendirmeniz gereken bir dönem.

Avukatlık stajı şu açıdan da çok önemli; avukatlık mesleğinde hata yapma lüksünün en fazla olduğu dönem, staj dönemi. Meslek hayatınızın başka hiçbir yerinde bu kadar çok hata yapma lüksünüz olmuyor. Çünkü stajdan sonra her şeyden artık siz sorumlu oluyorsunuz. Ama biz, stajyer avukatlarımıza diyoruz ki “Kesinlikle hata yapmaktan korkmayın. Hata yapın ve deneyin.” Tabii ki özenli bir şekilde, zaman planlamasına uygun olarak ve bunların hepsine de istekli olarak çalışmaları gerekli.

Biraz önce de bahsettik. Stajyer avukatlar için hakimler nezdinde duruşmalara gitmek çok önemli. Doğal olarak stajyer avukatın her zaman duruşmaya, adliyeye, yeri geldiğinde icra dairesine gitmeye istekli olması gerekiyor. Ama stajyer avukat “Ben şimdi icraya mı gideceğim?” gibi düşünürse bu, tabii ki onun gelişmesi açısından faydalı olmaz. Belki stajyer avukat, staj sürecini rahat geçirir, hiç adliyeye gitmeyerek ve sadece bilgisayar başında oturarak stajını bitirebilir. Ama önemli olan; stajyer avukatın gerçekten o bir senenin kendisi için çok değerli bir zaman dilimi olduğunun farkına varması ve kendisini geliştirmek için özenli, dikkatli bir şekilde çalışması.

5- Stajyer avukatlardan beklentileri çok güzel anlattınız. Peki, stajyer avukatların hukuk bürolarına karşı başka yükümlülükleri var mı?

Av. Mutlu Yıldırım Köse: Bildiğim kadarıyla “Stajyerin özellikle şunları yapması gerekir.” gibi bir yükümlülük yok. Yönetmelikte de böyle bir şey bulunmuyor. Hem yönetmelik bazında hem de uygulamada amaç; stajyerin stajını en iyi şekilde bitirmesi ve avukatlık etkinliklerini öğrenmesi.

Stajyer Av. Bilge Ayperi Kemer: Yaptığımız işten ve iş etiğinden doğan yükümlülüklerimiz tabii ki oluyor. İşin özenli ve dikkatli bir şekilde yapılması gibi. Ama bunun dışında ne yönetmelikte ne de uygulamada stajyerlere özgülenmiş bir yükümlülük yok.

6- Kıdemli bir avukat olarak sizin zamanınızda ki staj dönemiyle şu anki staj dönemi arasında bir farklılık bulunuyor mu? Geçmişe göre günümüz avukatlık staj uygulamalarını değerlendirebilir misiniz?

Av. Mutlu Yıldırım Köse: Geçmiş ve günümüz arasında oldukça büyük farklılıklar var. Biraz önce bahsettiğim gibi ben, 17 sene önce, 2006 yılında stajımı yaptım. O zaman aslında şu anda bulunan staj programı, yaz stajı, gözlem stajı gibi kurumsal uygulamalar yoktu. Bizim zamanımızda hukuk fakültesini bitirdikten sonra kendimize staj arardık ve genelde staj bulabilmemiz tanıdık vasıtasıyla vs. olurdu. Ama günümüzde bütün öğrenci arkadaşlarımız o kadar bilinçli ki ikinci, üçüncü sınıfta, hatta bazen hukuk fakültesine başlar başlamaz staj imkanlarını değerlendiriyor. Neredeyse tüm büroların yaz stajı, gözlem stajı, aylık staj, dönemlik staj gibi çeşitli staj programları var ve öğrenci arkadaşlarımız da bu staj programlarına katılabiliyor.

Uzun dönem staj, yani yasal staj için de başvurular, dördüncü sınıfın başında başlıyor. Arkadaşlar, mülakatlara giriyor ve ona göre staj yerlerini seçiyorlar. Bizim zamanımızda “Nerede staj yapacağım?” gibi bir bilinç yoktu. “Nerede staj bulunursa orada yapılır.” gibi bir yaklaşım vardı. Ama şu anda arkadaşlarımız staj yapmak istedikleri büroları bilinçli olarak seçiyorlar. Hangi alanda çalışmak istiyorlarsa büroları araştırıyor ve ona göre staj yerlerini tercih ediyorlar.

Kurumlar açısından baktığımızda da avukatlık bürolarının son 20 yılda çok fazla geliştiğini görüyoruz. Bundan 20 sene öncesinde genel olarak tek başına, iki avukat birlikte çalışan avukatlık büroları çok daha fazlaydı. Şu anda ise ülkemizde de yurt dışında olduğu gibi kurumsal, daha fazla avukatın bir arada çalıştığı birçok avukatlık bürosu var.

Ayrıca kurum olarak çalışmayan, tek başına veya birkaç avukat çalışan bürolarda da zihniyet, eskisine göre değişti ve gelişti. Onlar da artık staj programının ne kadar değerli olduğunun bilincinde. Günümüzde kesinlikle stajın gerçekten ne anlama geldiği ve avukatlık stajının, avukatın bir sene boyunca avukatlığa hazırlandığı bir dönem olduğu çok daha iyi biliniyor. Bu da öğrencilerin her geçen gün kendilerini geliştirmelerinden, daha rekabetçi ve bilinçli olmalarından kaynaklı. Kurumlar da doğal olarak kendilerini bu duruma adapte etmek durumunda kalıyorlar.

Belirttiğim gibi küçük veya büyük ölçekli olsun artık birçok büronun staj programı ve staja alım kriterleri var. Bizim hukuk büromuzda da bunlara ek olarak bir oryantasyon programımız bulunuyor. Stajın her aşamasının nasıl ilerleyeceği, avukatlardan ne beklenildiği, staj sonunda o avukatın bizimle çalışıp çalışmayacağını hangi kriterlere göre belirleneceği gibi konular, kurumsal olarak belirlenmiş durumda. Böylelikle avukatların gelişim süreci de çok yakından takip ediliyor.

Tüm bu değişimlere göre eskiye göre günümüzdeki avukatlık staj döneminin çok fazla geliştiğini düşünüyorum. Tabii ki daha gelişmesi gereken yönler vardır. Ama şu anda stajla ilgili çok daha oturmuş ve bilinçli bir yapı olduğunu söyleyebilirim.

7- Avukatlık stajının kuşkusuz mesleki açıdan önemi oldukça fazla ama bu süreç aynı zamanda çalışma yaşamının deneyimlendiği bir alan. Peki sizce staj süresinin çalışma yaşamına adaptasyon ve kişisel gelişim açısından katkıları nelerdir?

Stajyer Av. Bilge Ayperi Kemer: Avukatlık stajı, bizim için eğitim hayatından çıkıp çalışma hayatına girdiğimiz ilk yıl oluyor. O yüzden aslında çok büyük bir değişim söz konusu. Öğrencilikten çıkıp artık işinin kendi sorumluluğunda olması, bir işverenin, çalışma saatlerinin olması, yani ortada kurumsal bir yapının olması, kişinin kendi başına çalışabileceği zamana kendini hazırlamasını ve mesleki disipline girmesini sağlayan şeyler.

Staj boyunca kendini, bir zaman programının olduğu mevcut düzene uydurmak ve stajyerden beklenen şeyi beklenen süre içerisinde yapmak oldukça önemli. Çünkü staj döneminde bir işe başladığımız zaman o işi tam olarak öğrenmeye ve sürece hakim olmaya çalışıyoruz. Bu yüzden staj, sürekli yeni şeyler öğrenilen bir süreç. Bu da aslında staj dönemin çok hızlı geçmesine sebep oluyor. Ancak bu süreçte mümkün olduğunca yapılan işi sorgulayarak “Ben şu an ne yapıyorum? Yaptığım şey neye yarıyor? Ben bu işi yapıyorum ama günün sonunda hukukta neye tekabül ediyor?” gibi soruları sormak gerekli. Nitekim bir yıllık süre, çok hızlı bir şekilde geçiyor.

Stajdaki bir yıl, gelecek çalışma hayatının bir göstergesi oluyor. Staj dönemi “Beni ne bekliyor? Çalışma hayatında beni bekleyen sorumluluklar ne?” sorularına cevap bulunduğu bir süreç.

Ayrıca ekip olarak çalışmayı öğreniyoruz. Bir işverenin olması, bir ekip içinde çalışılması ve bu faktörlere göre çalışma temponun oturması, aynı zamanda kişisel gelişim açısından da gelişmemizi sağlıyor.

8- O halde, staj dönemine gelecek meslek hayatınızın ön izlemesi diyebiliriz. Peki, “Bu bir yıllık süreçte stajın verimliliğini arttırmak için stajyer arkadaşlarımın şunları yapmasını öneririm.” dediğiniz şeyler var mı? Örneğin; bol bol okuma, izleme, dinleme yapmak vb.

Stajyer Av. Bilge Ayperi Kemer: Sanırım bol bol gözlem yapmasını önerebilirim. Çünkü sadece kendi yaptığı iş değil, beraber çalıştığı avukatın da o işi nasıl yönettiğini, müvekkiller ile nasıl iletişime geçtiğini gözlemlemek önemli. Staj döneminde bunları biz yapmıyoruz ama avukatları gözlemleyerek bu konular hakkında bilgi alabiliyoruz. O yüzden hukuki araştırma, dilekçe yazım gibi stajyer avukatların sorumlulukları dışındaki işleri öğrenmek için gözlemlemek gerekli.

Av. Mutlu Yıldırım Köse: Bu konuda küçük bir ekleme yapabilirim. 17 senedir gördüğüm bir şey de; bir stajyer arkadaş, ilk sene iş yaşamına kolay adapte olup özel hayat ve iş yaşamı dengesini sağlayabilir, motive ve proaktif olursa bu kazanımlar, bütün meslek hayatı boyunca devam ediyor. Genel olarak nasıl bir disiplin ve motivasyonla başlanıyorsa öyle gidiyor.

Ekip çalışması, neyi ne zaman yapacağına dair zaman yönetimi, yönetici ile çalışma ve o yöneticiyi yönetme özellikleri stajda ne kadar kazanılırsa avukatlık yaşamında da mesleki olarak gerçekten çok büyük faydası oluyor. O yüzden stajyer arkadaşlara önerim; bu dönemi, sadece mesleki gelişim olarak düşünmeyerek kişisel gelişim olarak da düşünmeleri. Bunun için de zaman yönetimi, yöneticiyi yönetmek, kendini yönetmek gibi konularda kişisel gelişim kitapları okumalarını, filmler izlemelerini ve bu alanda da staj dönemini iyi değerlendirmelerini öneriyorum.

9- Biliyorsunuz ki 2022 yılının Haziran ayında “Avukatlık Kanunu İle Türk Borçlar Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile Avukatlık Kanunu’nun 16. maddesine “Avukatlık stajına fiilen engel olmamak şartıyla herhangi bir işte sigortalı olarak çalışılması avukatlık stajının yapılmasına engel değildir. Adli ve idari yargı, hâkim ve savcı adayları ile hâkim ve savcılar hariç olmak üzere, kamu kurum ve kuruluşlarının kadro veya pozisyonlarında görev yapanlar da görevleri sırasında avukatlık stajı yapabilir.” fıkrası eklendi. Kanundaki bu değişimin avukatlık stajına etkisi nedir? Olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir?

Av. Mutlu Yıldırım Köse Eskiden, bu yönetmelik olmadan önce stajyer avukatlar, sigortalı olarak çalışamıyor ve doğal olarak maaş alamıyorlardı. Bu da gerçekten zor bir durum. Çünkü artık okulu bitirmişsiniz, öğrenci değilsiniz ama staj döneminde ücret almanız mümkün değil. Dolayısıyla, stajyer avukatların sigortalı çalışmalarına ve ücret almalarına olanak sağlayan bu düzenlemenin stajyer avukatlar bakımından olumlu olduğunu düşünüyorum. Ama diğer bir taraftan bakınca bu yönetmelik, aynı zamanda avukatlık stajı sırasında başka bir yerde çalışmayı da mümkün kıldı. Doğal olarak artık herhangi bir kamu kurum ve kuruluşunda çalışıp aynı zamanda avukatlık stajı da yapılabiliyor. Böyle bir durumda avukatlık stajının gerçekten verimli geçip geçmediği soru işareti olabiliyor.

10- Sizce avukatlık stajını hem stajyer avukatlar hem de stajyer avukatları eğitmek ve mesleğe hazırlamak ile yükümlü avukatlar açısından daha verimli hale getirmek için yeni bir düzenleme yapılması gerekli mi? Gerekli ise ne/neler yapılmalı?

Stajyer Av. Bilge Ayperi Kemer Stajın ilk aylarında baronun düzenlediği birtakım derslere katılmamız gerekiyor. Bunlar arasında “Avukatlık kanunu nedir? Avukatların hakları nelerdir?” gibi dersler de mevcut. Belki yanlarında stajyer avukat çalıştıracak kıdemli avukatlar için de böyle bir eğitim verilebilir diye düşünüyorum. Stajyer avukata sağlanması gerekenlerin ve stajyer avukatlardan beklentilerin daha net belirlenmesi için baronun bu konuda desteği olabilir. Gün Avukatlık Bürosu gibi daha kurumsal bürolarda, genelde bu farkındalık olduğu için böyle bir desteğe açıkçası gerek kalmıyor. Ancak kurumsal düzeni daha oturmamış küçük bürolar için faydalı olabileceğini düşünüyorum.

Av. Mutlu Yıldırım Köse: Ben de şunu ekleyebilirim. Yönetmelikte 6 ay adliye stajı ve 6 ay avukat yanı staj açısından zaman ve detay açısından her şey belirli ve güzel yazılmış. Bu yüzden yönetmelikte yeni bir düzenleme yapmak yerine yönetmeliğin uygulanmasında ve uygulamanın verimli hale getirilmesine dikkat edilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Mesela, ilk 6 ay adliye stajı var. Ancak bazı adliye stajlarında stajyer avukat arkadaşlarımız, sadece imza atarak staj sürecini geçirebiliyor. Ama stajyer arkadaşlarımız gerçekten o süreci adliyede geçirseler, hakimlerin nasıl işlem yaptıklarını görseler ve duruşmalara katılabilseler bu süreç, çok daha verimli geçer.

Tabii ki İstanbul gibi büyük şehirlerdeki stajyer avukat sayısı düşünüldüğünde o kadar stajyer avukatı adliyede tutmak ve hakim yanında gözlem yapmasını sağlamak, fiziki olarak mümkün olmuyor. Bu yüzden de yönetmelikte yazanlar, aslında fiziki engellerden ötürü uygulanamıyor. Ancak uygulansa stajın ilk 6 ayı için çok daha faydalı olacağını düşünüyorum. Bunun için bir değişiklik yapılabilir. Tabii ki bu sürecin değişmesi için de temele inerek belki hukuk fakültesi ve öğrenci sayısını azaltmak gerekebilir.

İkinci 6 ay bakımından ise biraz önce bahsettiğimiz tüm hususlar geçerli. Ancak Ayperi’nin de belirttiği gibi tüm avukatlık bürolarının aynı şekilde bu hususları uygulayabileceği ve en azından ne yapıp yapmayacaklarını bileceği bir program olsa çok faydalı olabilir. Stajyer avukatlara nasıl eğitim veriliyor ise kıdemli avukatlara da stajyer avukatlara nasıl davranması gerektiğini gösteren bir eğitim verilebilir.

11- Bugüne kadar hep kıdemli avukatlardan hukuk bürolarında GÜNCE kullanımı ile ilgili yorumlarını almıştık. Ama şimdi bir stajyer avukat gözünden de GÜNCE deneyimini dinlemek isteriz. GÜNCE ile ilgili yorumlarınızı bizimle paylaşır mısınız?

Stajyer Av. Bilge Ayperi Kemer: Tabii ki. Açıkçası başka otomasyon sistemleri ile de karşılaştırma fırsatım oldu. Okurken çeşitli hukuk bürolarında staj yaptığım için onların kullandığı sistemleri de gördüm. Staj dönemimde Gün Avukatlık Bürosu’na girdiğimde ise GÜNCE’yi kullanmaya başladım ve sistemin çok kullanıcı dostu olduğunu düşünüyorum. Her şeyin bir arada olduğu bir sistem olduğu için işleri büyük ölçüde kolaylaştırıyor.

12- Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı?

Stajyer Av. Bilge Ayperi Kemer: Son olarak ilk staj tecrübesini yaşayacak arkadaşlar için de şunu belirtmek isterim; üniversite son sınıfta staj için başvuru yaparken staj yapmak istedikleri yerlerin çalışma alanlarını ve çalışma ortamlarını iyi araştırmak oldukça önemli. Böylece beklenmedik sürprizlerle karşılaşma risklerini azaltabilirler diye düşünüyorum.